(Trích tham luận của bà Trần Thị Thu Trang - PCT HĐND, Trưởng Ban KT-XH HĐND xã Đak Nhau, huyện Bù Đăng trình bày tại Hội nghị giao ban giữa Thường trực HĐND tỉnh với các ban HĐND tỉnh và Thường trực HĐND các huyện, thị xã lần thứ 2 năm 2013)
Qua hoạt thực tiễn giám sát của Ban Kinh tế - Xã hội HĐND xã Đak Nhau cho thấy, trước thời điểm thành lập Ban của HĐND xã, hoạt động giám sát, thẩm tra của HĐND là nhiệm vụ của Thường trực HĐND và các đại biểu HĐND. Do phạm vi giám sát rộng, tính chất giám sát phức tạp, nhất là đối với lĩnh vực kinh tế - ngân sách, lực lượng tham gia giám sát của HĐND mỏng, thiếu tính chuyên môn hóa nên kết quả giám sát còn hạn chế. Từ khi thành lập 2 Ban của HĐND xã, hoạt động giám sát, thẩm tra nói chung và đối với lĩnh vực kinh tế - ngân sách nói riêng đã có bước tiến bộ.
Đối với lĩnh vực thu - chi ngân sách nhà nước (NSNN) địa phương cần lựa chọn thời điểm giám sát phù hợp; không nên giám sát vào thời điểm cuối năm, vì UBND xã, bộ phận kinh tế - ngân sách xã cần tập trung cho việc thanh - quyết toán kinh phí cuối năm. Nếu giám sát vào thời điểm này dễ tạo nên áp lực cho đơn vị chịu sự giám sát. Khi giám sát vào thời điểm quá gần với kỳ họp cũng ảnh hưởng đến công tác chuẩn bị, thẩm tra các văn bản trình kỳ họp.
Bà Trần Thị Thu Trang Thành phần giám sát ngoài các thành viên của Ban KTXH, cần mời thêm một số cán bộ, người am hiểu về các lĩnh vực này. Thực tế cho thấy, khi giám sát lĩnh vực thu – chi NSNN, đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý đất đai... không phải đại biểu nào cũng có kiến thức, kinh nghiệm. Việc mời thêm cán bộ có chuyên môn sẽ giúp Ban Kinh tế - Xã hội đánh giá khách quan hơn.
Sau khi xây dựng chương trình giám sát phù hợp, cần xác định đối tượng, thời gian, địa điểm giám sát thích hợp. Để giám sát đạt hiệu quả cao thì thu thập thông tin là khâu đầu tiên và hết sức cần thiết, mang tính quyết định sự thành công của cuộc giám sát. Tuy nhiên, để thực hiện tốt điều này, các thành viên Ban HĐND phải lắng nghe thông tin từ cử tri và phân tích, đánh giá tính chính xác thông tin; đồng thời đối chiếu với các quy định pháp luật để xem xét vấn đề một cách toàn diện trước khi kết luận. Thông tin được lấy từ nhiều nguồn như: báo cáo theo yêu cầu, các văn bản pháp lý liên quan đến lĩnh vực kinh tế - ngân sách. Các thông tin được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau nhưng phải đảm bảo chính xác và khách quan.
Thành viên Ban HĐND xã đa số là kiêm nhiệm nên thời gian dành cho hoạt động giám sát của HĐND ít. Trong khi đó hoạt động của chính quyền cơ sở có rất nhiều nội dung, việc tập trung giám sát tất cả là điều không thể và không hiệu quả. Vì vậy, xác định thứ tự ưu tiên giám sát là rất quan trọng. Nếu không biết chọn trọng tâm mà chỉ dàn trải các hoạt động giám sát về bề nổi sẽ dẫn đến tình trạng “nói để làm ví dụ”, thiếu tính xây dựng, không làm cơ quan chấp hành hợp tác nhằm đạt mục đích chung tốt hơn. Để công tác giám sát của Ban đạt hiệu quả, việc lựa chọn nội dung giám sát nên phối hợp với chương trình giám sát của cấp ủy. Ban cần lựa chọn những vấn đề mà đa số cử tri quan tâm và có ảnh hưởng đến quyền lợi của nhân dân. Khi giám sát tại địa bàn thôn nào, đơn vị nào thì nên mời đại biểu HĐND trong tổ đại biểu đó tham gia. Trách nhiệm giám sát của HĐND rất quan trọng, không thể giao cho một vài đại biểu đại diện ở một số lĩnh vực mà cần phải huy động được tất cả các đại biểu HĐND tham gia với tinh thần trách nhiệm đối với cử tri.
Để kết quả giám sát đạt hiệu quả, nhất là giai đoạn hậu giám sát, cần thường xuyên kiểm tra, đôn đốc những vấn đề kiến nghị, đề xuất của ban có được các cơ quan có thẩm quyền tiếp thu, ghi nhận và sớm được giải quyết. Để làm tốt công việc trong giai đoạn này thì Ban Kinh tế - Xã hội cần chủ động tham mưu cho cấp ủy để gắn nhiệm vụ giám sát của HĐND với công tác kiểm tra, giám sát của Đảng.