Buổi sáng, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về Chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1); Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1); Biên Hòa -Vũng Tàu (giai đoạn 1); Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo thẩm tra Chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1); Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1); Biên Hòa - Vũng Tàu (giai đoạn 1); Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về Chủ trương đầu tư Dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội và Dự án đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh; Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo thẩm tra Chủ trương đầu tư Dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội và Dự án đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh; Quốc hội thảo luận tại tổ về Chủ trương đầu tư: Dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội; Dự án đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh; Chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1); Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1); Biên Hòa – Vũng Tàu (giai đoạn 1).
Thảo luận tại tổ, các đại biểu khẳng định, việc xây dựng các tuyến đường cao tốc trong bối cảnh phát triển hội nhập là cần thiết. Đường giao không chỉ tạo nên mạch máu quốc gia mà còn góp phần khai thác tiềm năng, thế mạnh của địa phương. Tuy nhiên, cần nhìn nhận, tính toán kỹ lưỡng để đạt hiệu quả cao trong đầu tư khai thác. Tham gia phát biểu về nội dung này đại biểu Huỳnh Thành Chung - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước cho rằng việc đầu tư các dự án cao tốc ở phía Nam có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện chủ trương của Chính phủ là liên kết vùng. Tuy nhiên, quy mô của dự án còn nhiều điểm bất hợp lý; Về kế hoạch triển khai 171km thuộc dự án đường Hồ Chí Minh, đại biểu đề nghị cần xác định cụ thể thời điểm nối thông toàn tuyến để tổng kết, đánh giá việc thực hiện dự án đường Hồ Chí Minh báo cáo Quốc hội. Đồng thời, rà soát, cân đối, bố trí nguồn lực giai đoạn 2021 - 2025 để tập trung đầu tư dự án thành phần này.
Đại biểu Huỳnh Thành Chung - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước
Buổi chiều, Quốc hội biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết về Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2023; Thảo luận tại hội trường về tổng kết, đánh giá tổng thể tình hình thực hiện Nghị quyết số 66/2013/QH13 và kế hoạch triển khai dự án đường Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo; Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Trong phiên thảo luận, nhiều ý kiến đánh giá việc triển khai Nghị quyết số 66/2013/QH13 đã nhận được sự đồng thuận của cử tri cũng như các cấp ủy Đảng ở địa phương, góp phần phát triển hạ tầng giao thông đường bộ, kết nối các tỉnh Tây Bắc, Tây Nguyên và Tây Nam Bộ với khu vực và cả nước, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, phát triển văn hóa, xóa đói giảm nghèo, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội các nơi dự án đi qua, nhất là các khu vực vùng sâu, vùng xa, khu vực đặc biệt khó khăn, các khu an toàn khu. Tuy nhiên, đến năm 2022 đã quá hạn so với thời hạn quy định gần 2 năm vẫn còn một số đoạn chưa hoàn thành. Đại biểu Quốc hội cho rằng, không chỉ có quyết tâm chính trị mà cần phải xác định thứ tự ưu tiên đầu tư để có cơ sở cân đối nguồn lực, ưu tiên nguồn vốn đầu tư, giải quyết dứt điểm từng công trình giao thông lớn, trong đó có dự án đường Hồ Chí Minh.
Phát biểu để làm rõ một số nội dung các đại biểu quan tâm Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết, đường Hồ Chí Minh là con đường đặc biệt. Chính phủ qua nhiều nhiệm kỳ, Quốc hội, xác định đây là con đường huyền thoại, do đó rất tập trung. Thể hiện là Quốc hội đã ban hành 2 nghị quyết, Nghị quyết 38 năm 2004 và Nghị quyết 66 năm 2013. Chính phủ đã hết sức tập trung để bố trí vốn và triển khai thực hiện. Các bộ, ngành, trong đó có Bộ Giao thông vận tải và các địa phương tích cực, quyết liệt triển khai. Giai đoạn 2000 - 2010, tiến độ dự án rất tốt; giai đoạn 2011 -2015 đã bố trí nguồn lực lớn, nhưng xảy ra khủng hoảng kinh tế năm 2008 - 2010, do đó Chính phủ được sự thống nhất của Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 11 để dừng, giãn rất nhiều các dự án nhằm kiểm soát lạm phát. Chính vì thế, giai đoạn 2011 - 2015 hầu như các dự án lớn, trong đó có dự án đường Hồ Chí Minh phải dừng, giãn để kiềm chế lạm phát. Giai đoạn 2016 - 2020, chủ trương khởi động lại những dự án dang dở, dừng, giãn và cần tập trung dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 1 và nhiều dự án trọng điểm. Chính vì thế, nguồn lực dành cho dự án đường Hồ Chí Minh và các dự án dang dở giai đoạn này cũng rất ít. Từ năm 2011 đến năm 2020, với những lý do nên không đủ nguồn lực. Bộ trưởng cũng khẳng định Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành, các địa phương, người dân rất quan tâm, nhưng lý do nguồn lực hạn chế mà nhu cầu rất lớn, do đó một số đoạn tuyến triển khai chậm. Một trong những nguyên nhân là đường Hồ Chí Minh là con đường đi vào các địa hình rất phức tạp, đi qua các khu vực địa chất khó khăn, thời tiết phức tạp và đặc biệt có nhiều đoạn người dân rất ít. Do đó, trong quá trình triển khai gặp rất nhiều khó khăn, không chỉ là giải phóng mặt bằng mà còn là vượt qua thời tiết, địa hình để triển khai và một số địa phương cũng đã triển khai công tác giải phóng mặt bằng chậm vì yếu tố khách quan. Về nguyên nhân và trách nhiệm, Bộ trưởng khẳng định là Bộ Giao thông vận tải vẫn là cơ quan tham mưu chính nên Bộ Giao thông vận tải chịu trách nhiệm và Chính phủ cũng đã rút kinh nghiệm của những bài học này cho những dự án trọng điểm quốc gia hiện nay và giai đoạn sắp tới.
Phát biểu kết luận phiên thảo luận Phó Chủ tịch Quốc hội - Trần Quang Phương ghi nhận sự nỗ lực của Chính phủ và các bộ, ngành, cơ quan liên quan đã có nhiều cố gắng trong việc triển khai dự án đường Hồ Chí Minh. Đây là tuyến đường có ý nghĩa quan trọng về lịch sử, chính trị, kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của quốc gia. Việc cơ bản hoàn thành dự án đã góp phần phát triển đất nước, đặc biệt là đối với các khu vực miền núi phía Bắc, miền Trung, Tây Nguyên và đồng bằng Nam Bộ. Đồng thời, việc hoàn thành mục tiêu thông toàn tuyến với quy mô hai làn xe thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào các vùng chiến khu kháng chiến. Trong quá trình triển khai thực hiện dự án còn có những hạn chế, bất cập và khó khăn, vướng mắc. Đề nghị Chính phủ tổ chức rút kinh nghiệm trong việc triển khai thực hiện dự án không đáp ứng yêu cầu theo nghị quyết của Quốc hội. Làm rõ các nguyên nhân chủ quan và khách quan, trách nhiệm của Trung ương, bộ, ngành của địa phương. Quốc hội thống nhất đưa vào nghị quyết chung của kỳ họp về chủ trương tiếp tục đầu tư các đoạn tuyến còn lại của đường Hồ Chí Minh giai đoạn đến 2025. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ ý kiến phát biểu của đại biểu để hoàn thiện nội dung dự thảo nghị quyết liên quan đến dự án đường Hồ Chí Minh đưa vào nghị quyết kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV trình Quốc hội biểu quyết thông qua vào ngày bế mạc./.
